Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam – một thiết chế văn hoá cấp quốc gia, nằm ở trung tâm tỉnh Thái Nguyên. Bảo tàng không chỉ là một công trình kiến trúc to, đẹp mà còn là một trung tâm văn hoá lớn với nhiệm vụ bảo tồn và phát huy vốn di sản văn hoá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam trên phạm vi cả nước.
Hành trình 65 năm đã qua, thế hệ hôm nay đang viết tiếp những trang sử vàng, với trí tuệ, sự sáng tạo và một tình yêu di sản nồng cháy. Nơi mỗi hiện vật, mỗi không gian trưng bày là một trang sử sống động về di sản văn hoá Việt Nam. Và để có được như ngày nay, chúng ta cùng nhìn lại quá trình hình thành và xây dựng bảo tàng từ năm 1960 đến năm 1965:
Ngay từ ngày đầu thành lập Khu tự trị Việt Bắc năm 1956, trong bộn bề công việc, Khu ủy Khu Tự Trị Việt Bắc đã có chủ trương cần thiết phải xây dựng một bảo tàng xứng tầm, để gìn giữ, bảo tồn, giáo dục về thiên nhiên, đất nước, con người và truyền thống cách mạng của nhân dân các dân tộc Việt Bắc.
Cuối năm 1960, đề cương và hình mẫu Nhà bảo tàng được phê duyệt, bản vẽ thiết kế của kiến trúc sư Hoàng Như Tiếp đã cơ bản hoàn thành. Đây là một công trình kiến trúc bảo tàng đầu tiên do kiến trúc sư người Việt Nam tự thiết kế.
Chiều ngày 19 tháng 12 năm 1960, lễ khởi công xây dựng nhà bảo tàng chính thức bắt đầu. Ông Nông Quốc Chấn – Giám đốc Sở Văn hóa Khu tự trị Việt Bắc đọc diễn văn mở đất; đại tá Thanh Phong – Phó Chủ tịch Ủy ban hành chính Khu tự trị Việt Bắc chủ trì lễ đặt viên gạch đầu tiên làm nền móng, mở đầu cho cả quá trình thi công Nhà bảo tàng.
Ngày 13 tháng 12 năm 1961, Ban thường vụ Khu ủy Khu Tự trị Việt Bắc họp, ra Nghị quyết đặt tên cho bảo tàng Khu là “Bảo tàng Việt Bắc”. Lấy ngày khởi công xây dựng là ngày truyền thống của Bảo tàng Việt Bắc – tiền thân của Bảo tàng Văn hóa dân tộc Việt Nam hôm nay.
Sau 546 ngày đêm lao động hăng say, ngày 20/06/1962, công trình được hoàn thành, Công ty Kiến trúc Thái Nguyên đã bàn giao cho Sở Văn hóa Khu đưa vào sử dụng. Toàn bộ công trình Nhà bảo tàng có diện tích 4.000m2, diện tích sử dụng để trưng bày và kho bảo bảo quản hiện vật là 2.068m2. Công trình có hai tầng, tầng trên dành cho trưng bày có 5 phòng. Tầng dưới thiết kế cho 4 kho cơ sở và hội trường lớn. Ngoài hệ thống trưng bày còn có 2 sảnh A, B để làm gian khánh tiết và gian triển lãm, hai phòng khách quốc gia và quốc tế, bốn hành lang cho du khách nghỉ ngơi.
Ngày 19/08/1963 không gian trưng bày đầu tiên, phòng “Lịch sử cách mạng của các dân tộc vùng Việt Bắc” chính thức mở cửa đón khách tham quan. Sự kiện này đã làm nức lòng đồng bào Việt Bắc. Sau 4 tháng mở cửa, bảo tàng đã đón trên 26.000 lượt khách trong nước và quốc tế đến tham quan.
Đến tháng 9/1964, Bảo tàng Việt Bắc đã có 3 phòng trưng bày (Lịch sử cách mạng, Dân tộc và Kháng chiến) phục vụ khách tham quan, góp phần giáo dục tư tưởng và ý chí cách mạng cho quần chúng nhân dân.
Với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các đồng chí lãnh đạo Khu ủy và Ủy ban Hành chính Khu tự trị Việt Bắc. Trong thời gian này, Bảo tàng Việt Bắc trở thành một địa chỉ đỏ để du khách trong nước, quốc tế đến tham quan, học tập, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị và chuyên môn của mình, đồng thời phát triển bảo tàng, đáp ứng yêu cầu của đất nước và là tiền đề cho các giai đoạn phát triển của bảo tàng sau này.
Một số hình ảnh về quá trình hình thành, xây dựng của bảo tàng (1960-1965):
Ngôi nhà lá ở sân của bảo tàng trước khi xây dựng (năm 1959) 
Lễ khởi công xây dựng Nhà Bảo tàng Việt Bắc ngày 19/12/1960. 
Công trường đang xây dựng Bảo tàng Việt Bắc (năm 1961). 
Quang cảnh phía trước Bảo tàng Việt Bắc (năm 1963). 
Khai trương phòng “Lịch sử cách mạng kháng chiến của các dân tộc vùng Việt Bắc” – phòng trưng bày đầu tiên của Bảo tàng Việt Bắc (19/8/1963). 
Khách tham quan Bảo tàng Việt Bắc, nhân ngày khai trương phòng “Lịch sử cách mạng kháng chiến của các dân tộc vùng Việt Bắc” (19/8/1963). 
Khách tham quan nghe giới thiệu về chiến thắng Đông Khê, tại phòng trưng bày “Lịch sử cách mạng kháng chiến” của Bảo tàng Việt Bắc (năm 1965).
