Nằm trong khuôn viên của Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam, khi bạn đi qua ngôi chùa Khơ Me cổ kính và sẽ thấy thấp thoáng bóng Tháp Chăm trầm mặc, ẩn mình phía sau những hàng cây.
Tháp Chăm, biểu tượng văn hoá đặc sắc thuộc quần thể kiến trúc tôn giáo tín ngưỡng độc đáo, ấn tượng của đồng bào dân tộc Chăm.
Khối kiến trúc được dựng từ gạch nung màu đỏ sẫm, có phần ngọn được thu nhỏ dần, các hoạ tiết trang trí trên tháp mang tính đối xứng, nhịp điệu và có sự lặp lại, tạo một cảm giác thiêng liêng và cổ kính khi nhìn nhận. Đa số cửa chính của các tháp đều nằm ở hướng Đông, hướng mặt trời mọc là hướng tạo nên sinh lực cho đời sống, cung cấp năng lượng cho sự sống của con người, những cửa còn lại là cửa giả, được xây dựng và bố trí đăng đối với cửa chính tạo nên vẻ đẹp độc đáo và đặc trưng của tháp Chăm. Một điều nữa làm nên sự huyền bí của tháp Chăm, đó chính là trong quá trình xây dựng, những người thợ đã sử dụng một chất kết dính đặc biệt, loại keo được tinh chế từ cây dầu rái, lý giải cho việc vì sao các viên gạch khi xếp chồng lên nhau lại được liên kết chắc chắn, bền vững qua bao nắng gió, tồn tại tới hàng chục thế kỉ.
Không chỉ là di sản kiến trúc đền tháp đồ sộ, mà nghệ thuật tạo hình trên chính toà tháp cũng là những tác phẩm điêu khắc có giá trị nghệ thuật cao người Chăm xưa để lại. Các toà tháp được trang trí bởi nhiều hoạ tiết, khi là những hoa văn hình dây với thân, lá và hoa hoà quyện vào nhau khi là những ngọn lửa đang cháy hay hình một đợt sóng cuộn lên ào ạt, thể hiện sức mạnh, sức sống tràn trề. Là hình vũ nữ, chim muông… tạo hình đẹp mắt, sắp xếp bố cục hợp lý đã tạo nên sự hài hòa thống nhất trong các mô típ hoa văn. Những giá trị nghệ thuật của các hình điêu khắc ngoài việc giúp đền tháp trở nên đẹp và sinh động hơn còn mang nhiều ý nghĩa về mặt văn hoá, phục vụ cho việc nghiên cứu và thu hút khách tham quan.
Không những là đứa con tinh thần và là niềm tự hào trong văn hoá của người dân Chămpa, tháp Chăm còn gắn liền với những phong tục và tín ngưỡng mang tính bản địa riêng biệt của cộng đồng dân tộc. Phản ánh đầy đủ và chân thực giai đoạn đầu tiếp thu những ảnh hưởng từ văn hoá Ấn Độ cho đến giai đoạn thích nghi, tiếp thu và xuất hiện những nét văn hoá riêng biệt và độc nhất vô nhị của dân tộc Chăm. Thể hiện qua các lễ hội độc đáo thu hút sự tham gia của cộng đồng. Trong đó phải kể tới lễ hội cầu mưa, lễ hội Ka-tê, lễ hội Ranuwan, lễ hội Roya Phik-trok, lễ hội Tháp Bà Po Nagar, lễ mở cửa tháp…
Năm 2010, Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam đã phục dựng lại Tháp Pô Klong Garai một cách chi tiết và cẩn thận, phục vụ cho trưng bày, tuyên truyền nét văn hoá truyền thống của dân tộc Chăm, cũng như để thoả mãn nhu cầu của khách du lịch, khách tham quan muốn trải nghiệm và ngắm nhìn kiến trúc độc đáo này.
Nguyên mẫu Tháp Pô Klong Garai nằm trên ngọn Đồi Trâu, cách trung tâm Thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận khoảng 7 km về phía Tây Bắc; là ngọn tháp tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc của người Chăm. Tháp được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XIII và đầu thế kỷ XIV để thờ vua Po Klong Garai, vị vua có công lớn trong việc xây dựng hệ thống dẫn thủy nhập điền ở địa phương.
Ngôi tháp Chăm được phục chế với tỷ lệ 1/3. Đế tháp là một khối hộp gạch tượng trưng cho bệ thờ. Tháp có hình trụ thon, cửa tháp mở về hướng đông. Vòm cửa gắn phù điêu thần Shiva đứng trên bệ, thần có 6 tay, đầu đội mũ chóp nhọn, chân khuỳnh trong tư thế nhảy múa. Ba mặt còn lại là cửa giả được bố trí đăng đối qua thân tháp. Diềm vòm cửa gắn hình đất nung trang trí có hoa văn móc uốn cong hướng lên đỉnh. Bộ mái tháp gồm 3 tầng thu nhỏ dần lên trên. Kết thúc trên đỉnh tháp là một trụ đá biểu tượng Linga. Trong vòm cửa gắn phù điêu khắc hoạ hình ảnh tu sĩ ngồi cầu nguyện. Bên trong tháp chính thờ thần Pô Klong Grai Klong Grai. Theo truyền thuyết, đó chính là hình ảnh vua Po Klong Grai hoá thân vào biểu tượng thờ của thần Shiva.
Có thể nói, tháp Chăm ở Bảo tàng VHCDT Việt Nam là điểm đến checkin độc đáo giữa thủ đô ATK gió ngàn. Và vào các dịp đặc biệt, các hoạt động văn hoá gắn với dân tộc Chăm lại được tổ chức, phục dựng. Khẳng định được Bảo tàng không chỉ bảo tồn mà còn phát huy được vốn bản sắc dân tộc đang lưu giữ nơi đây.
Chính diện tháp Chăm, Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam 
Tượng Shiva bổ trợ cho không gian trưng bày xung quanh tháp Chăm, Bảo tàng Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam 
Hoạ tiết hoa văn trang trí trên mái tháp Chăm, Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam.
Vương Thoa – Bảo tàng VHCDT Việt Nam
